Pastoor A.F. Van Bijlen: kunstzinnige aantekeningen (1689-1709)

E.H. Andreas Franciscus Van Bijlen is pastoor van de St Martinuskerk te Ronse van 1689 tot 1709. Tevens was hij kanunnik aan het St-Hermescollegiaal.  Hij is geboren te Geel, plaats ‘Kerckhof’ geheten,  op 10.11.1659 met als ouders Thomas Van Bijlen en Anna Ooms. Zijn vader is advocaat, notaris en neemt in 1672 een herberg over te Geel - huidige Stationstraat- , ‘De schild van Turnhout’ geheten.

Doopakte in parochieregister van Geel

In zijn parochieregisters te Ronse maakt hij als pastoor verschillende tekeningen en het begin van ieder jaar wordt artisanaal aangeduid. Het zijn steeds dezelfde onderwerpen die hij schetst. Zoals een wijzende vinger en één oog. De ene tekening is al wat mooier afgewerkt dan de andere. Het oog dat hij tekent is waarschijnlijk het ‘Christus oog’. Dit wordt later ook afgebeeld op de tekening “God ziet mij, hier vloekt men niet.”

Bij de vermeldingen van begrafenissen tekent hij enkele malen hetzelfde onderwerp: het klassieke schedel-beenderen tafereel dat geassocieerd wordt met de dood. Soms staat er de gevleugelde zandloper bij, symbool van de vluchtige tijd, ‘tempus fugit’.

Waarschijnlijk heeft hij dit onderwerp afgetekend van een grafzerk in zijn kerk want dergelijk onderwerp vindt men geregeld op oude grafzerken. Dergelijke afbeelding staat op de grafsteen van Mondet buiten aan de muur van de oude St Martinuskerk.(foto ▼)

Grafmonument te Reet

Hij overlijdt te Ronse, 49 jaar oud, op 4.10.1709 en wordt te Ronse begraven. Als pastoor van de St Martinuskerk wordt hij opgevolgd door EH.Helluy uit Brussel. Zijn overlijden staat ook vermeld tussen de huwelijken in de parochieregister van St-Martinuskerk.

Anno 1709 4° Sepultus est Rdus D. Andreas franciscus Van Bijlen pastor Ecclesie Sti Martini

Natuurlijk blijft de vraag waarom, einde XVII°eeuw, een priester uit Geel naar Ronse komt. Geel had zoals Ronse een cultus rond geesteszieken. Te Geel werd St.Dimphna aanroepen en te Ronse St.Hermes. Is het die analogie die pastoor Van Bijlen naar Ronse deed komen?  Bij nazicht echter van de lijst van pastoors uit Geel, einde 17°eeuw, merken we ten eerste een groot aantal priesters en ten tweede een uitzwerving over heel Vlaanderen op.(1)

Zijn zuster, Dymphna Van Bylen, °Geel, 27.5.1663 en +Ronse, 25.4.1697, was gehuwd te Ronse, SM, 28.1.1692, met Jacobus Norbertus Gheerolfs (1672-1759). Ze hadden 4 kinderen: Andre Francois (1694-1770) - Anna Catharina - Maria Joanna - Norbertus Gheerolfs.

                                                          ILLUSTRATIES                                

   

 

Echter, deze frivole tekeningen in de parochieregisters komen niet alleen voor in Ronse. Een doopregister van Zulzeke vertoont een gelijkaardige versiering, anno 1671

____________________________________________________________

Referentie’s

(1)    Mondelinge mededeling Mvr.Van Raevensteyn, conservator Gasthuismuseum te Geel